MSB neemt verantwoordelijkheid
23 jun 2021MSB’s zijn relevant in de besturing van het ziekenhuis. Mits zij ‘hun zaakjes op orde hebben’ en komen tot een goed samenspel met de RvB en andere partijen. Het MSB-bestuur van Tjongerschans neemt zijn verantwoordelijkheid en reflecteert op haar rol en functioneren met behulp van een 360-graden feedback.
Sinds 2015 kennen vrijwel alle ziekenhuizen één of meerdere Medisch Specialistische Bedrijven (MSB's) waarin de vrijgevestigd specialisten zich hebben verenigd. Vanaf het begin is er vanuit verschillende kanten kritiek. Deze MSB's zouden de bestuurbaarheid van het ziekenhuis ondermijnen.
Wij kijken hier genuanceerder tegenaan. Ten opzichte van de oude situatie, waarbij de vrijgevestigden 'via het ziekenhuis' declareerden, heeft de raad van bestuur van het ziekenhuis in het huidige model waarbij het MSB 'aan het ziekenhuis' declareert, en het ziekenhuis dus opdrachtgever is van het MSB, een betere positie. Maar de onderlinge afhankelijkheid blijft dus ook het uitgangspunt dat je het 'samen moet doen'.
De versnippering van de medische staf die in veel ziekenhuizen is ontstaan door de vorming van een apart MSB en VMSD (vereniging voor dienstverbanders) naast de oude VMS, is inderdaad niet bevorderlijk voor de besturing. In een aantal bestaan echter al vanaf 2015 combicoöperaties (vrijgevestigden en dienstverbanders onder één dak), en de afgelopen jaren zien we in meer ziekenhuizen dat de medische staf zich 'hergroepeert', hetzij in een combicoöperatie, hetzij in bestuurlijke verbindingen tussen de drie groepen. Tot slot zien we dat veel MSB's in hun besturing professionaliseren en zowel intern als extern in de samenwerking met de raad van bestuur en andere stakeholders.
In dat kader past ook het initiatief van het MSB-bestuur van Tjongerschans om op een recentelijke heidag te reflecteren en investeren op zijn functioneren. Juist ook omdat het MSB-bestuur zich bewust was van haar rol in de besturing van het ziekenhuis als geheel. Om die reden is gekozen gebruik te maken van een 360⁰ feedback instrument.
Xander de Vries (voorzitter van het MSB): "Wij wilden niet alleen zelf in de spiegel kijken maar ook graag feedback ontvangen van onze belangrijkste samenwerkingspartners. Om die reden hebben wij ervoor gekozen ook aan de RvB, het hoger management, het VMS en de VMSD, en de samenwerkingspartners in de regio feedback te vragen. Daarvoor maakten we gebruik van een standaard vragenlijst die door dev is ontwikkeld."
De 360⁰ feedback gaf een goed beeld hoe eenieder aankijkt tegen het functioneren van het MSB en de onderlinge samenwerking. De Vries: "Het was geruststellend te zien dat ons zelfbeeld heel goed overeenkwam met de feedback die we van anderen kregen. Het was prettig dat onze samenwerkingspartners in grote lijnen positief waren en waardering uitspraken over de samenwerking. Ook de specifieke verbeterpunten die naar voren kwamen waren inzichtelijk en boden nuttige feedback waar we wat mee konden."
De uitkomsten van de 360⁰ feedback maakten ook duidelijk dat zowel de raad van bestuur als het MSB-bestuur de samenwerking verder zouden willen versterken. De Vries: "Wij hebben binnen ons ziekenhuis al een traditie van constructieve samenwerking van medische staf en ziekenhuis. De versnippering die ook bij ons in 2015 heeft plaatsgevonden in aparte verenigingen VMS en VMSL (dienstverbanders) en het MSB heeft ons ook parten gespeeld. Daarom hebben wij recent besloten om tot een samenvoeging van de besturen te komen. Dat biedt een goede uitgangspositie om ook de samenwerking met het ziekenhuis te versterken. De uitkomsten van 360⁰ feedback boden een goede steun in de rug. We hadden de RvB en een vertegenwoordiging van het VMSL, waarmee wij sinds kort het VMS-bestuur vormen, op onze heidag uitgenodigd en hebben ter plekke met elkaar besloten de samenwerking verder te versterken. Inmiddels loopt het traject al om daar verder vorm aan te geven."
Wij ontkennen niet dat MSB's, zeker wanneer zij erg eigenstandig en los opereren van de VMS en VMSD en meer 'tegenover' dan 'naast' de RvB staan, een effectieve besturing van het ziekenhuis in de weg kunnen staan. Maar we zien ook genoeg voorbeelden waarin er convergerende bewegingen zijn en MSB's, met hun collega's in de medische staf, verantwoordelijkheid nemen en investeren in samenwerking en gelijkgerichtheid. Expliciet reflecteren op het eigen functioneren en de samenwerking met andere partijen, bijvoorbeeld met behulp van een 360 graden evaluatie, is daarin een belangrijke (eerste) stap.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hemmo Huijsmans.
Gerelateerde links
Hemmo Huijsmans
Lees meer...
Steven Seyffert versterkt ons bureau
15 dec 2020Sinds vorige maand is Steven Seyffert onze collega. Met hem versterken we ons bureau op het gebied van digitale transformatie; een thema dat vol op de bestuurstafel ligt. Het werd de hoogste tijd om ons team uit te breiden met een ervaren adviseur die de wereld van digitalisering verbindt met de praktijk van zorgprofessionals en met de besturing van (netwerken van) zorgorganisaties.
Digitale transformatie is wat Steven betreft geen doel op zich, maar maakt toegankelijke, kwalitatieve en betaalbare zorg mogelijk. De coronapandemie maakt ons helder dat digitale mogelijkheden een logische plek hebben in de zorgverlening en is ook een katalysator voor deze ontwikkelingen. De besturing van goed georganiseerde zorg, daar treffen wij als adviseurs elkaar. In onderstaande een kennismaking.
Enkele vragen aan Steven
Jij werkt al jaren als adviseur in de zorgsector. Wat zijn de vraagstukken waar je mee bezig bent?
De vraagstukken waar ik mee bezig ben zijn in de jaren verschoven. Het ging altijd over zorg en digitaal en hoe die twee passend bij elkaar konden worden gebracht. Eerst met een eigen bedrijf waarmee we internettoepassingen ontwikkelden binnen de zorg, daarna als projectmanager in ICT- programma’s en als adviseur op het gebied van ICT-strategieën en de organisatie van ICT-afdelingen.
De laatste jaren gaan de vraagstukken veel meer over de digitale transformatie van de zorg en is mijn werkveld verlegd naar het verbinden van organisatiedoelen met digitale ambities en plannen, ook over organisatiegrenzen heen. Bij dev zal ik dat blijven doen én aan de slag gaan met digitale vraagstukken als onderdeel van de bestuurlijke opgave, dus de vraagstukken en dilemma’s die op de tafel van bestuurders en toezichthouders liggen.
Het woord digitale transformatie valt? Wat versta jij daar eigenlijk onder?
Onder digitale transformatie versta ik fundamentele verandering onder invloed van, of teweeg gebracht door, digitale technologieën. De verandering kan plaatsvinden op het niveau van het business model van de organisatie of het netwerk, de zorgprocessen of de wijze van behandeling. Het is dus anders dan digitalisering of automatisering waarbij je hetzelfde doet maar op een digitale manier. Vergelijk het met de coronagolven: de eerste golf bracht ons een groei van het aandeel teleconsulten; we doorlopen bestaande processen digitaal. Tijdens de tweede golf zien we patiënten die met zelfmeting en monitoring op afstand niet meer in het ziekenhuis hoeven blijven liggen waardoor capaciteit wordt vrijgespeeld.
Beleidsmakers, bestuurders en professionals zien die digitale transformatie als een belangrijk onderdeel van het antwoord op de uitdagingen en ontwikkelingen waar ze in de zorg voor staan. Maar dat logisch, passend én werkend maken blijkt nog niet zo makkelijk. Een andere invalshoek is nodig.
Met een andere invalshoek bedoel ik die van de professionals en de bestuurders. Die houden zich bezig met hoe volgens hen de zorg in de regio, de instelling en de spreekkamer eruit hoort te zien. Dat zou dan ook het startpunt moeten zijn: hoe de visie op zorg van deze partijen en digitale technologie elkaar kunnen versterken. Het is dan dus niet meer volgordelijk van visie en plannen naar wat digitaal zou kunnen betekenen (ondersteunend). Het is de digitale ontwikkelingen zien, kennen en zo doorgronden dat ze je anders laten kijken naar hoe je de visie op zorg van een regio, netwerk, organisatie of vakgroep kunt realiseren (transformatief); dus gelijktijdig en in twee richtingen tussen beide perspectieven redeneren. Het doorgronden van de mogelijkheden van digitalisering zal dan leiden tot een rijkere visie op zorg.
Waar staan we als zorg nu met digitale transformatie en wat is de kern van de uitdagingen?
Zorgorganisaties zijn de fase van ‘duizend bloemen bloeien’ aan het ontgroeien. De resultaten van proeftuinen, pilots, living labs en innovatie hubs vragen om meer kaders en richting om aan te sluiten op de ambities en uitdagingen van de organisatie én om verandering in de organisaties zelf; de positionering, het portfolio, de processen. We verschuiven dus van technologische transformatie naar zorgtransformatie. Dat is uitdagend want dat vraagt om echt veranderen. Om dingen anders of helemaal niet meer te doen.
Die zorgtransformatie kun je ook niet los zien van samenwerken over de grenzen van de eigen organisatie heen. De benodigde investeringen maken dat noodzakelijk en de beweging naar integrale zorg vraagt om informatie-uitwisseling in de keten of het netwerk. Samen investeren en informatie kunnen uitwisselen zijn nog geen vanzelfsprekendheden. Daar liggen dus de komende jaren uitdagingen die we aan zullen moeten gaan.
Aha, dat zijn mooie vergezichten en daar wil jij als adviseur wat in doen. Voor welke opdrachten wil jij worden gevraagd?
Ik ga graag met regio’s, organisaties, bestuurders en professionals aan het werk om de verbindingen tussen zorg en digitaal kloppend te maken; conceptueel én praktisch. Dus als een opdrachtgever een visie op zorg heeft, weet en gelooft dat digitale transformatie een rol te spelen heeft maar de verbinding met het wat en het hoe nog niet kan leggen, dan kom ik graag in beeld. Dat we die ontdekkingsreis samen kunnen maken en achteraf kunnen zeggen: het klopt, het is logisch, het past en we weten hoe we het moeten gaan doen en gaan sturen.
In mijn projecten hou ik ervan om de soms complexe digitale wereld tot handelbare proporties terug te brengen door begrijpbare en gemeenschappelijke taal te introduceren. Dat is ook wat ik doe tijdens themabijeenkomsten voor raden van toezicht, bestuurders en managers en in de trainingen die ik geef aan de NVTZ academie. Als ik na jaren bij opdrachtgevers terugkom en ik zie die taal nog steeds gebezigd worden dan is dat wel genieten hoor!
Wat is voor jou belangrijk in dit soort processen?
Voor mij zijn drie zaken van belang. Ten eerste dat we het ‘waartoe’ helder hebben en houden. Ten tweede dat we de waarden en principes van waaruit we werken goed begrijpen; technologie kan vrij rücksichtslos voorbij gaan aan waarden die je eigenlijk voorop wilt stellen. Je kunt er arbeidskrapte mee oplossen terwijl je tegelijkertijd de warme hand van de zorg weg digitaliseert. Ten derde zorgen dat we het invullen van het hoe zoveel mogelijk door de professional en de client/patiënt laten doen.
En als bonus natuurlijk lol hebben met elkaar. De spanning mag er af en toe goed op zitten, dat helpt je vooruit. Maar zonder lol met elkaar kom je nergens.
Dus nu aan de slag bij ons? Een bureau dat beperkt verstand heeft van digitalisering.
Nou, dat ben ik niet helemaal met je eens. Volgens mij begrijpen de adviseurs van dev heel goed wat de strategische consequenties zijn van digitale transformatie. En ken ik de wereld van digitale initiatieven en leveranciers en weet die op waarde te schatten. Samen hebben we het bewustzijn dat strategie, besturing en verandering in een ander licht komen te staan onder invloed van digitale technologie. Hoe mooi is het als we die werelden kunnen laten samensmelten en daarmee onze opdrachtgevers kunnen helpen!
Lees meer...
Drie jaar later
15 dec 2020Een rubriek waarin ik met een opdrachtgever stilsta bij het effect op de wat langere termijn van een in haar of zijn organisatie of netwerk uitgevoerde opdracht.
Zinnig adviseren betekent dat het advieswerk nut moet hebben, werkelijk de zorgorganisatie en de bestuurder verder moet helpen. Dit niet alleen op de korte termijn, maar zinnig betekent ook dat de geboden adviezen, het met bestuurders gevolgde proces, ook duurzaam effect heeft.
In deze rubriek onderzoek ik samen met een opdrachtgever wat het advies van destijds de bestuurder en de organisatie heeft gebracht en wat met de wijsheid van nu anders had gekund of had gemoeten.
Deze keer in gesprek met Thea Roelofs, bestuurder van Enver. We spreken elkaar enkele weken voordat zij het stokje overdraagt aan een nieuwe bestuurder. Enver staat, of beter gezegd beweegt, en zij heeft de organisatie door de eerste fase van integratie en ontwikkeling geloodst. Enver biedt jeugd- en opvoedhulp in de regio’s Rotterdam Rijnmond, Midden-Holland en Zuid-Holland Zuid. Enver is ontstaan uit een fusie van drie organisaties. De vier bestuurders zijn medio 2016 gezamenlijk de mogelijkheden van samenwerking gaan onderzoek en via een bestuurlijke fusie medio 2017, was de juridische fusie 1 januari 2018 een feit.
De opdracht was destijds als volgt geformuleerd:
Begeleid ons als bestuurders in het proces van samenwerking.
Adviseer en ondersteun ons bij het uitdenken en vormgeven van de samenwerking van onze drie organisaties, zowel bij de inhoud- als proceskant.
Een fusie is een complex proces, waarin alle aspecten van strategie, organiseren, besturing en bedrijfsvoering, bestuurlijk-juridische vormgeving en veranderen aan de orde zijn en ook sprake is van onzekerheid, en soms ingrijpende consequenties, voor alle medewerkers, betrokken bestuurders en raden van toezicht. Het onderzoeken van samenwerking vond plaats in een periode waarin alle panelen in de context aan het schuiven waren en tegelijkertijd de urgentie door de vier bestuurders werd gevoeld, zo geeft Thea weer. Voor ons was het duidelijk: als we iets willen dan moet dat nu. Gedurende het proces wijzigde de aanbestedingssystematiek en het opdrachtgeverschap van de gemeenten, dat maakte dat samen optrekken nog belangrijker werd en heeft onze keuze voor de vorm van samenwerking versneld.
Wat is in het adviesproces nu terugkijkend impactvol geweest?
Thea pakt lachend, een volgeschreven en beduimelde versie van het fusiedocument uit haar bureaula. Dit, zegt ze en wijst op het document, en dan vooral de hoofdstukken waarin we de visie op en ontwikkeling van ons werk en de organisatorische vormgeving daarvan hebben beschreven. Deze hoofdstukken waren in de fusievoorbereiding uitgewerkt in bijeenkomsten van de bestuurders en visiebijeenkomsten met groepen medewerkers. Dat wat we in dit document hadden vastgelegd is zeer helpend geweest, vooral ook direct voor en in de periode na de fusie, het gaf richting aan wat we zijn gaan doen. Alle ontwikkelstappen en integratie-activiteiten konden we enten op de visie en vorm die in die hoofdstukken was uitgewerkt. In mijn rol van bestuurder heb ik vaak anderen, ook later meegenomen, in wat er in het stuk stond en was bedoeld. Verschillende voornemens en ontwikkelingen bleken op hun plek te vallen en zo werd ook de reden van fusie van de drie organisaties bevestigd en zichtbaar voor alle medewerkers en belanghebbenden. Op het moment dat we het document samenstelden kon ik niet vermoeden dat die hoofdstukken zo betekenisvol konden zijn. Ze vormden de leidraad voor wat we oppakten en hoe we dat gingen doen. Middels het denkwerk dat uitgewerkt is in het fusiedocument is de basis gelegd voor de nieuwe organisatie.
Wat in het proces ook impactvol is geweest en de slaagkans van de fusie destijds heeft vergroot, is een veelzijdige partijdigheid van de adviseur. Dat kwam tot uitdrukking in het oog en oor hebben voor de percepties en perspectieven van elke bestuurder, diens opvattingen en diens organisatie en daar tijd en aandacht voor hebben. Soms zichtbaar in momenten van dynamiek van het bestuursteam en van de raden van toezicht en soms in de coulissen, uit het zicht. Er als adviseur zijn voor elke bestuurder en het perspectief van elke organisatie een plek geven. Dit in combinatie met bijna stoïcijns het pad, onze gemeenschappelijk doel waar we voor gingen en de planning volgen, heeft Thea als helpend ervaren om de fusie te realiseren.
Wat in het adviesproces, had met het inzicht van nu, moeten worden voorkomen of anders gemoeten?
Ergens in het proces zijn we, logisch en ook wenselijk, in een versnelling gekomen en werd het steeds duidelijker dat fusie de meest passende vorm was voor het realiseren van de ambities en het werken volgens onze visie op jeugdhulp. Ondanks dat hebben we een voor iedereen, alle belanghebbenden een navolgbaar fusieproces gelopen. De stappen waren goed.
Doordat het zoeken naar de vorm in een versnelling kwam en fusie de mogelijke vorm werd, kwamen de drie raden van toezicht in het speelveld. De opdracht van de adviseur is gaande weg breder geworden, terwijl de adviseur gekozen was door de bestuurders en niet door de raden van toezicht. Een duidelijk positionering bij en mogelijk ook formele contractering van de adviseur door de drie raden van toezicht heeft niet plaatsgevonden. In het onderdeel van het fusieproces dat de raden van toezicht betrof had ik als adviseur, zo bedenken wij ons achteraf, beter gepositioneerd moeten zijn en daarmee meer handelingskracht kunnen hebben. De positie van adviseur als begeleider van de bestuurders was werkende weg en impliciet opgeschoven naar dat van een adviseur voor het fusieproces.
Welke belangrijkste les is te formuleren?
We weten het eigenlijk wel, maar in de turbulentie van het proces is het juist van belang bij verschuiving van de scope en daarmee samenhangend de rol van de adviseur, opnieuw te contracteren. Tegelijkertijd zien de bestuurder en ik daarbij ook een dilemma. Het verschuiven van de rol naar een integraal adviseur voor de fusie was logisch, verliep natuurlijk en heeft bijgedragen aan een geslaagde fusie. Formaliseren had mogelijk een risico met zich meegebracht, omdat alle betrokkenen in die fase van het proces hun invloed wilden laten gelden en de vraag is of het dan ‘niet uit elkaar was geklapt’.
Belangrijk lessen daarnaast zijn:
- Niet schromen om interventies te doen die de bestuurders uitnodigen om zich in te leven in elkaars positie en daarmee bestuurders uit hun comfort halen. Het noodzakelijke schuren heeft een functie in een fusieproces, wel zorgdragen dat er geen gaten ontstaan.
- Oog hebben en houden voor intermenselijke verhoudingen, deze soms expliciteren in het bestuursteam en op andere momenten individueel of in een een-op-een-overleg bespreken.
- Spanning en soms ongewenste dynamiek plaatsen en daar situationeel, mee omgaan, dus soms expliciteren en soms laten voor wat het is, omdat het in dit soort complexe processen nu eenmaal gaat zoals het gaat.
En nu
De organisatie Enver staat stevig opgesteld en is een betekenisvolle gesprekspartner voor gemeenten en andere partijen. Het organisatieconcept van gebiedsteams met daarnaast aandacht voor specialisme blijkt een goede basis voor de uitvoering en ontwikkeling van de jeugdhulp. Medewerkers weten zich verbonden aan deze nieuwe organisatie, aan het werk van alledag en de ontwikkelingen om morgen en overmorgen ook het goede te doen. De nieuwe organisatie heeft niet alleen logica, maar ook eigenheid. Enver is de partner voor jeugd- en opvoedhulp in dit werkgebied.
Helen van Tol
Gerelateerde links
Helen van Tol
Lees meer...
Zeven bestuurlijke uitdagingen voor MSB- en stafbesturen
15 dec 2020Bijna dagelijks werken wij met bestuurders van MSB's en medische staven. Het is geen eenvoudige tijd om een juiste koers te vinden en te houden in het krachtenveld van complexe bewegingen om haar heen. Wat zijn de zeven belangrijkste uitdagingen die wij momenteel tegenkomen?
Ondernemerschap bij dokters in goede banen leiden
Ondernemen in de zorg wordt snel geassocieerd met creëren van productiegroei en verwerven van meer marktaandeel. Het gaat echter veel meer om het optimaliseren en vernieuwen van zorgprocessen opdat de kwaliteit/toegevoegde waarde voor de patiënt omhoog gaat en ook de efficiency voor de dokter. Dat is de basis voor een gezonde praktijkvoering op langere termijn.
Het innoveren van de zorg moet primair voortkomen van ondernemende specialisten en vakgroepen. De uitdaging voor het stafbestuur daarbij is hen te stimuleren en te faciliteren. De kunst is het ondernemerschap in goede banen te leiden opdat er een win/win wordt gecreëerd voor de patiënt, de vakgroep én het ziekenhuis. Van belang is dat ondernemende groepen binnen de staf keuzes maken die bijdragen aan een samenhangend multidisciplinair zorgaanbod dat past bij het gewenste profiel van het ziekenhuis.
Het creëren van een gezamenlijke visie en een goede regievoering op de 'bottom up' initiatieven en innovaties vormen de belangrijkste opgave hierin voor MSB-/stafbesturen.
Samenhang, synergie en solidariteit van de medische staf organiseren
De ontwikkelingen met betrekking tot passende zorg, juiste zorg op de juiste plek en dergelijke gaan consequenties hebben voor het ziekenhuis, de medische staf of het MSB als geheel, maar zeker ook voor individuele vakgroepen. De bereidheid en mogelijkheid om mee te werken aan de gewenste zorginnovaties hangt nauw samen met de samenhang en solidariteit binnen de medische staf. Ook de actuele coronapandemie maakt het belang hiervan duidelijk. En, gelukkig, in veel ziekenhuizen heeft deze crisis ook duidelijk gemaakt dat dit mogelijk is, als iedereen oog heeft voor het belang van de patiënt (primair), maar ook voor het belang van vakgroepen en individuele dokters.
Ook hier is het van belang dat MSB-/stafbesturen werken aan een duidelijke en breed gedragen visie op de patiëntenzorg. Maar tevens van belang is het organiseren van faciliteiten en vangnetten om de winst en verlies van de benodigde innovaties en verschuivingen rechtvaardig te verdelen c.q. te dragen als gezamenlijke staf.
Omgaan met de bureaucratie van het ziekenhuis
Het ziekenhuis is over het algemeen niet direct een ondernemend bedrijf. Raden van bestuur, of individuele managers kunnen wel een ondernemende mindset hebben, maar de complexe bureaucratie van het ziekenhuis en diverse groeperingen rondom de raad van bestuur zorgen er nogal eens voor dat innovatie traag verloopt en gefrustreerd wordt. Tegelijkertijd is binnen die ziekenhuisorganisatie veel expertise en capaciteit aanwezig die nodig is om de beoogde innovaties te realiseren. Op zijn minst moet daar ruimte voor zijn en moeten die innovaties binnen de ziekenhuisorganisatie 'geabsorbeerd' worden.
MSB- en stafbesturen hebben een belangrijke mediërende rol tussen voortvarend ondernemende vakgroepen en specialisten, en de ziekenhuisorganisatie. Soms ontstaan vergelijkbare spanningsvelden binnen de medische staf. Niet alle dokters zijn immers even veranderingsgezind.
Aan MSB- en stafbesturen de taak om hier bruggen te slaan. Dat betekent vooral verbinden; informeren, vertalen van behoeften van dokters naar concrete ondersteuning vanuit het ziekenhuis, dokters meenemen in mogelijkheden en beperkingen van de ziekenhuisorganisatie, en eventuele belangentegenstellingen overbruggen.
Omgaan met regiomaatschappen die hun eigen koers varen
Het aantal regionale maatschappen neemt toe. Naarmate deze maatschappen groter en invloedrijker worden, zullen ze een meer eigenstandige koers willen varen ‘losser’ van het ziekenhuis . Dit kan op gespannen voet komen te staan met de ambitie als stafbestuur om te werken aan een samenhangend, multidisciplinair zorgaanbod binnen het ziekenhuis en de zorgketen, zodat de patiënt optimaal wordt bediend. Maar het kan ook zo zijn dat een regiomaatschap juist een bijdrage kan leveren om bepaalde zorg in een regio te behouden. Het is dan van belang dat er tussen ziekenhuizen afstemming is over een regionale visie op de zorg en ieders rol en bijdrage daaraan. Natuurlijk spelen daar ook belangen.
MSB- en stafbesturen zouden daaraan een bijdrage kunnen leveren. Juist omdat zij dicht bij de patiënt(enzorg) en de dokters staan. De uitdaging voor hen is dan ook om goed af te stemmen met de regiomaatschap(pen) en de MSB-/stafbesturen uit de andere betrokken ziekenhuizen.
Opereren binnen de grenzen van je mandaat
Effectief besturen is alleen mogelijk wanneer je als MSB-/stafbestuur kunt leunen op een stevig mandaat van je achterban. Naarmate je meer vertrouwen hebt opgebouwd bij je achterban, hoeft dat mandaat niet altijd expliciet te zijn. Maar het is ook niet vanzelfsprekend aanwezig. Juist als de samenwerking met de raad van bestuur intensief is en voortvarend loopt, dien je extra alert te zijn op de afstemming met de achterban. Ook de raad van bestuur heeft er belang bij dat de medisch bestuurders acteren vanuit mandaat en doet er verstandig aan hen niet te verleiden tot besluiten zonder dat duidelijk is of dit gesteund wordt door de achterban.
De opdracht voor het MSB-/stafbestuur is dus om voortdurend te bewaken dat haar handelen in lijn is met het mandaat dat ze van de leden heeft gekregen.
'Rechts inhalen' voorkomen
In veel ziekenhuizen was het vroeger gebruikelijk dat vakgroepen rechtstreeks zaken deden met de raad van bestuur (RvB). Maar ook vandaag de dag zijn er vakgroepen die de neiging hebben om het stafbestuur (en het MSB) te omzeilen en rechtstreeks zaken te willen doen met de RvB. RvB’s zijn dan niet altijd rolvast en kunnen vanuit daadkracht of een kortetermijnbelang de keuze maken om daarin mee te gaan. Soms realiseren zij zich onvoldoende dat het MSB-stafbestuur hierdoor 'uit positie' wordt gebracht. Op korte termijn kan het aantrekkelijk lijken mee te bewegen en daarmee 'gedoe' uit de weg te gaan. Maar het risico is dat deze handelswijze van betreffende vakgroepen en RvB cultuur blijft of wordt en het MSB-/stafbestuur hiermee niet effectief zijn rol en toegevoegde waarde als bestuurlijk partner van de RvB kan leveren.
Als MSB-/stafbestuur is het daarom van belang om steeds alert te zijn op zorgvuldige en effectieve bestuurlijke lijnen en verhoudingen en het bespreekbaar te maken als dit dreigt af te glijden.
Uitlijnen van het samenspel tussen VMS, MSB en RvB rond kwaliteit en functioneringskwesties
In veel ziekenhuizen is de medische staf sinds 2015 verdeeld in drie gremia: de VMS, het MSB en de VMSD. De domeinen van de VMS en het MSB raken en overlappen elkaar waar het de kwaliteit van zorg en functioneringskwesties van de vrijgevestigde specialisten betreft. De VMS is betrokken vanuit haar statutaire opdracht ten aanzien van het bevorderen en borgen van de kwaliteit van de medisch specialistische zorg. Het MSB is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de medisch specialistische zorg die zij levert conform de samenwerkingsovereenkomt die zij hierover heeft gesloten met het ziekenhuis. En de RvB is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van alle zorg die in het ziekenhuis wordt geleverd. Er is dus een duidelijk gezamenlijk belang om continu te werken aan de kwaliteit van dokters en vakgroepen en de kwaliteit van zorg die ze leveren te bewaken. Om dit effectief te doen en elkaar niet voor de voeten te lopen dan wel lacunes te laten vallen, is een goede afstemming van rollen en taken van groot belang. Zeker in het geval er zich daadwerkelijk incidenten of problemen voordoen, moet sprake zijn van een vlekkeloze samenwerking.
MSB- en stafbestuur zullen in onderlinge afstemming, en in afstemming met de raad van bestuur, moeten zorgdragen voor een goed functionerend systeem van zowel preventieve als correctieve instrumenten en procedures die structureel de kwaliteit van het functioneren van individuele medisch specialisten en vakgroepen waarborgen, en zorgdragen voor een goede samenwerking van de genoemde partijen.
Wilt u met ons in gesprek over deze of andere uitdagingen van het MSB-/stafbestuur, neem dan contact op met Hemmo Huijsmans, Robert Paquay of Frans Spijkers.
Gerelateerde links
Hemmo Huijsmans
Robert Paquay
Frans Spijkers
Lees meer...
Versnelling in digitale transformatie door corona?
15 dec 2020De eerste coronagolf was een interessante tijd voor allen die zich bezig houden met digitale transformatie in de zorg. De toename van teleconsulten via platforms als WebEx werd gezien als een vlucht naar voren in de digitale transformatie. De zorg kreeg eindelijk voor elkaar waar al jaren om geroepen wordt: de zorg moet digitale technologie omarmen om te veranderen.
De drijfveren waren duidelijk. Zorgverleners waren op zoek naar manieren om het fysieke contact met patiënten te vervangen. Er was ook plotseling tijd om te schakelen. Waar delen van de zorg plots overbelast waren, werd het in andere delen even rustig. ‘Ik had eindelijk tijd om eens te kijken hoe dat videobellen werkt’ vertelde een huisarts mij in maart. En er gebeurde nog iets: de ICT-afdelingen en leveranciers bleken daadkrachtig te kunnen handelen door de nodige technologie snel uit te rollen. Of andersom: het dienblad met technologie dat de ICT-afdeling tot nu toe aanbood vond nu gretig aftrek en zorg en ICT kwamen tot intensieve en vruchtbare samenwerking.
Toch is het twijfelachtig of je dit digitale transformatie kunt noemen. Het lijkt meer op een digitale vorm van wat je altijd al deed. Dat zijn niet de ‘digitale veranderingen’ waarmee we de uitdagingen in de zorg te lijf kunnen gaan zoals arbeidskrapte of stijgende kosten.
Tussen de eerste en tweede golf was er ruimte voor reflectie en planvorming. Zoveel mogelijk voorkomen van uitval van reguliere zorg en in stand houden van coronazorg werden gedeelde doelen tussen zorgorganisaties, professionals, verzekeraars en de NZa. Het zijn deze netwerken die, door gebruik te maken van digitale technologie, de zorg anders gaan organiseren. In Amsterdam richt het OLVG zich op de juiste instroom en een soepele uitstroom uit het ziekenhuis (1). Dat gebeurt door het zorgpad voor specifieke groepen patiënten als geheel te bezien en te sturen. Met digitale communicatie, monitoring op afstand en het verschuiven van patiënten van de tweede naar de eerstelijnszorg en de verpleeghuizen worden door de samenwerking in het netwerk de doelen behaald. Dus niet in digitale vorm wat je altijd al deed maar daadwerkelijk anders organiseren met behulp van digitale technologie.
De ontwikkelingen laten iets zien van hoe digitale transformatie antwoorden kan geven op de uitdagingen in de zorg die na corona vanzelf weer de voorgrond zullen gaan innemen. In een eerder artikel besteden wij daar al aandacht aan (2). Het is sturen op vitale spanning in de samenwerking om de transformatie van de zorg en de rol van digitale transformatie ook na het wegvallen van de externe druk vorm te blijven geven. De komende tijd word het interessant te bekijken of de op tijdelijke voorzieningen gebouwde organisatie en digitalisering van zorg structureel stand gaan houden en zich verder gaan ontwikkelen.
Voor meer informatie neem contact op met Steven Seyffert of Guus de Vries.
Gerelateerde links
1. NZa - Unieke samenwerking in Amsterdam
2. Besturen in tijden van corona - Samenwerken als de druk afneemt
Steven Seyffert
Guus de Vries
Reflecteren en vitaliseren, effectieve besturing van netwerken
8 dec 2020Het kon niet uitblijven.
Wij hebben onze inzichten en ervaring met het besturen van netwerken van het afgelopen decennium uitgewerkt in een boekje; het achttiende in onze blauwe reeks.
Wat ons vooral fascineert is hoe het organiseren in netwerken vitaal te houden zodat de met het netwerk beoogde ambitie wordt gerealiseerd. En dat begint, zoals wij dat zien, bij effectieve besturing. Het is evident dat gezien de kenmerken van een netwerk er bronnen van spanning zijn die het soepel en vanzelfsprekend werken van een netwerk kunnen hinderen. Deze bronnen beschrijven we in het boekje. Het hanteren van deze bronnen is een forse bestuurlijke opgave; en in het geval van een netwerk een door meerdere bestuurders gedeelde opgave. De essentie van deze opgave is, zoals wij het zien, het bereiken en behouden van vitale spanning. Dus niet het ontkennen of het negeren van spanning in een netwerk, maar deze juist als onderwerp agenderen. Voor dit agenderen hebben wij een handreiking, die we heel praktisch spanningsmeter hebben genoemd. Dat is niet een instrument om een netwerk op alle punten door te lichten, maar een eenvoudig hulpmiddel voor het goede gesprek tussen de bestuurders die zorgdragen voor de besturing van het netwerk.
Dus als u nieuwsgierig wordt naar de bestuurlijke staat van uw netwerk of u ervaart dat er onvoldoende evenwicht is tussen inspanning en resultaten, dan is het reflecteren op de werking van het netwerk in termen van aanwezige vitale spanning en het duiden van onder- en overspanning een te nemen stap.
Wie daarover met ons verder wil denken en ervaringen wil delen, nodigen wij van harte uit.
Gerelateerde links
Publicatie Relfecteren en vitaliseren