Opmaat naar 'Het ziekenhuis in vorm' (deel 2): een goed model vraagt een goed proces

1 dec 2022

In het artikel ‘Het ziekenhuis in vorm’ (deel 1) schreven we dat er ingrijpende veranderingen nodig zijn om de kwaliteit van zorg (toegankelijkheid, patiëntgerichtheid, betaalbaarheid) in de toekomst veilig te stellen. Het IZA bevestigt dat. Het is evident dat dit betekenis heeft voor ziekenhuizen. We zien dan ook breed in de sector dat ziekenhuizen hun strategie herzien. Daarin zien we vooral ambities op het gebied van strategische samenwerking, herijking van het portfolio, passende zorg, digitalisering en de organisatie van de zorg. De grote uitdaging voor ziekenhuizen is deze ambities waar te maken. Het verandervermogen, de innovatiekracht en de slagvaardigheid die dat vraagt behoren niet vanzelfsprekend tot de kerncompetentie van elk ziekenhuis.

In het artikel schetsten we dat, om dit verandervermogen te versterken, er aandacht is voor het besturingsmodel: een andere structurering van het ziekenhuis, namelijk van specialisme-georiënteerde naar thematische ordeningen, bijvoorbeeld rond type zorgprocessen (acuut, chronisch en electief) en ziektebeelden (oncologie, hart-vaat, et cetera).

Het belang en de beperkingen van een besturingsmodel

Op basis van onze ervaringen met herstructurering in ziekenhuizen blijkt dat het belang van een goede structuur niet moet worden onderschat. Soms wordt gezegd: "de mensen zijn belangrijker dan de structuur". Daarbij wordt voorbij gegaan aan het feit dat structuren, posities, verantwoordelijkheden en bevoegdheden een grote invloed hebben op het gedrag van mensen. Goede - in de zin van competente - professionals kunnen in de praktijk zeker via 'work arounds' en 'geitenpaadjes' oplossingen vinden voor een gebrekkige structuur, maar het is evident dat een goede structuur met goede mensen vele malen effectiever is. Daarbij willen wij twee opmerkingen maken.

 

1. Met een goede structuur bedoelen wij een structuur die in het licht van de beoogde strategie meer voor- dan nadelen kent. De kracht van een structuur kent per definitie ook een keerzijde. Er zullen altijd 'trade off's' moeten plaatsvinden. De kernvraag is welke coördinatie en sturing op een bepaald moment het belangrijkste is om de strategische ambities te realiseren. Een bekend voorbeeld: geven we prioriteit aan optimale benutting van capaciteiten (kliniek) of aan een optimale coördinatie op de processen (optimaliseren van de electieve procesgang van een 'electieve heup').
2. Een effectief besturingsmodel is meer dan alleen structuur. Het gaat om een synergetisch samenspel van structuur, systemen, procedures en (collectieve en individuele) competenties. Deze elementen moeten onderling congruent en afgestemd zijn en in hun samenstel bijdragen aan de strategie. Deze elementen moeten onderling congruent en afgestemd zijn en in hun samenstel bijdragen aan de strategie.

De kwaliteit van het proces bepaalt de uitkomst

Onze ervaring leert dat de inrichting van het besturingsmodel belangrijk is maar dat vooral ook het proces van totstandkoming van dit model ertoe doet: het gesprek met een dwarsdoorsnede uit het ziekenhuis over de ervaren knelpunten, wat nodig is voor de ambities en wat de ontwerpcriteria moeten zijn voor het toekomstige besturingsmodel. Juist ook de discussie over de verschillende organisatievarianten, en de dilemma’s en afwegingen daarbij, helpen om tot een beste keuze te komen. Een keuze die in de regel een hybride karakter kent met organisatie op zowel zorgprocessen, ziektebeelden als functionele capaciteiten (bijvoorbeeld OK en beeldvorming).  

Wij zien in de praktijk dat veel bestuurders zich vooral richten op het model maar de ervaring leert: "als je je richt op een kwalitatief goed proces, dan volgt het model vanzelf". Dat kost energie van een groot aantal betrokkenen, een doorlooptijd van gemiddeld zo’n half jaar, en met name een strak geregisseerd proces.

 

Wordt vervolgd

In een komend artikel zullen wij dit verder uitwerken. Wat zijn de kwesties en dilemma's waar je tegenaan loopt bij de ontwikkeling van een nieuw besturingsmodel? Waar zitten de kritieke succesfactoren? Welke afwegingen zijn er te maken? Hoe richt je het proces in? We zullen verschillende voorbeelden beschrijven van aanpakken en uitkomsten, waarmee ziekenhuizen beter voorbereid zijn op de toekomst die al begonnen is.

 

Deel 1 van 'Het ziekenhuis in vorm' kunt u via onderstaande link downloaden.

 

Deel 2 volgt in de volgende nieuwsbrief.

 

Voor meer informatie neem contact op met Hemmo Huijsmans of Frans Spijkers.

Documenten
Deel 1 - Het ziekenhuis in vorm - nieuwe organisatiemodellen in de praktijk

Gerelateerde links
Hemmo Huijsmans
Frans Spijkers